Umowa o pracę na zastępstwo. Jak nawiązać, jak zakończyć.

Umowa na zastępstwo – umowa o pracę na zastępstwo jako forma zatrudnienia

Umowa na zastępstwo jest jedną z form nawiązania stosunku pracy, która dla pracodawcy jest bardzo wygodna. Z jednej strony zapewnia mu bowiem pracownika na czas nieobecności innego pracownika, którego ze względu na organizację pracy w zakładzie pracy trzeba kimś zastąpić (nie ma możliwości rozdzielenia obowiązków nieobecnego pracownika pomiędzy innymi zatrudnionymi w firmie), a z drugiej nie jest dla pracodawcy obciążeniem, gdyż rozwiązanie takiej umowy jest stosunkowo proste. Wzór umowy na czas zastępstwa można znaleźć tutaj.

Zgodnie z przepisami kodeksu pracy umowę na zastępstwo zawiera się na czas określony, który to czas obejmuje okres nieobecności zastępowanego pracownika. Umowę taką zawiera się do określonego dnia (poprzez wskazanie w treści umowy dokładnej daty, do której umowa ma trwać), albo bez wskazywania dokładnej daty dziennej okresu jej obowiązywania (np. poprzez klauzulę w umowie, iż będzie ona trwać do momentu powrotu do pracy zastępowanego pracownika). Pomimo faktu, iż jest to umowa zawierana na czas określony, w treści umowy z reguły nie określa się dokładnej daty, do której umowa będzie obowiązywać (co wynika z faktu, iż tak naprawdę trudno czasem przewidzieć dokładną datę, w której zastępowany pracownik powróci do pracy). W treści umowy o zastępstwo wskazuje się jedynie imię i nazwisko zastępowanego pracownika.

Umowa o pracę na zastępstwo to umowa na określony przedział czasu

Pomimo braku wskazania daty, do której umowa na czas zastępstwa będzie obowiązywać, ma ona charakter terminowy (zawarta jest na czas określony nieobecności zastępowanego pracownika w pracy). Skoro zatem umowa na czas zastępstwa jest umową na czas określony (pisaliśmy również: Praca na pół etatu czy warto), to z dniem, w którym zastępowany pracownik wraca do pracy, umowa ta rozwiązuje się z mocy prawa i nie jest do tego wymagane żadne odrębne oświadczenie pracodawcy o wypowiedzeniu bądź rozwiązaniu takiej umowy. Umowa na czas zastępstwa rozwiązuje się bowiem z chwilą, w której zastępowany pracownik wraca do pracy (pisaliśmy również: Porzucenie pracy po ilu dniach) .

Warto podkreślić, iż umowa na czas zastępstwa wygasa nawet w wypadku, gdy została zawarta z pracownicą, która jest np. w 4 miesiącu ciąży. Gdyby jej umowa była umową na czas określony, a nie umową na czas zastępstwa, to taka umowa przedłużyłaby się do dnia porodu pracownicy, natomiast umowa zawarta na czas zastępstwa takiej regulacji nie podlega i wygasa w momencie powrotu zastępowanego pracownika. Bardzo ważne jest, iż przy umowach na zastępstwo nie działa ograniczenie, dotyczące umów o pracę na czas określony (trzecia umowa musi być umową na czas nieokreślony).

Umowy na czas zastępstwa można zawierać po sobie wielokrotnie. Należy jednak pamiętać, iż takie wielokrotne zawieranie po sobie kilku umów na czas zastępstwa jest zgodne z prawem wówczas, gdy ma charakter obiektywny i jest uzasadnione np. potrzebami pracodawcy. Pamiętać jednak należy, iż umowa o pracę na czas zastępstwa jest pełnoprawną umową o pracę i pracownik, który zawarł taką umowę ma wszystkie prawa i obowiązki pracownicze, podobnie jak pracownicy zatrudnieni na podstawie innych umów (prawo do urlopu wypoczynkowego, okolicznościowego, zwolnień lekarskich, nadgodzin itp.).

Oczywiście przed dniem, w którym zastępowany pracownik wraca do pracy i umowa na zastępstwo wygasa, możliwe jest jej wypowiedzenie. Pomimo faktu, iż umowa o pracę na czas zastępstwa jest w istocie umową na czas określony, to tryb jej wypowiedzenia został uregulowany odmiennie. Po pierwsze – możliwość wypowiedzenia takiej umowy wynika wprost z przepisów kodeksu pracy, nie trzeba zatem klauzuli dotyczącej wypowiedzenia zawierać w treści umowy (jak to ma miejsce w przypadku umowy na czas określony).

Po drugie – wypowiedzieć można również umowę na czas zastępstwa, zawartą na okres krótszy niż 6 miesięcy (w przeciwieństwie do umowy na czas określony, zawartej na mniej niż 6 miesięcy, której w takim wypadku nie można wypowiedzieć). Po trzecie – termin wypowiedzenia umowy na czas zastępstwa, stosownie do treści art. 331 kp wynosi 3 dni robocze, a oświadczenie o wypowiedzeniu takiej umowy nie musi zawierać uzasadnienia i wskazania przyczyny wypowiedzenia.

Na zakończenie zaznaczyć należy, iż możliwe jest rozwiązanie umowy zawartej na czas zastępstwa również za porozumieniem stron, a także rozwiązanie jej bez zachowania okresu wypowiedzenia (dyscyplinarnie), przy spełnieniu przesłanek niezbędnych dla takiego trybu rozwiązywania umowy (ciężkie naruszenie przez pracownika swoich obowiązków służbowych – pisaliśmy m.in. Zakres obowiązków), pouczenie o możliwości odwołania się do sądu pracy na oświadczeniu o rozwiązaniu umowy itp.).

Warto podkreślić również okoliczność, iż umowa na czas zastępstwa wykazuje ścisły związek ze stosunkiem pracy zastępowanego pracownika. Powyższe w praktyce skutkować może tym, iż jeśli zastępowany pracownik rozwiąże stosunek pracy (np. w trakcie swej nieobecności wypowie umowę o pracę albo pracę porzuci), to takie rozwiązanie stosunku pracy pociąga za sobą wygaśnięcie umowy na zastępstwo, o ile strony tej umowy nie zechcą kontynuować współpracy i przekształcić umowy na czas zastępstwa w umowę na czas nieokreślony.

Umowa na zastępstwo

Pamiętać należy również, iż pracownicy, zatrudnieni na czas zastępstwa w zakresie warunków pracy nie mogą być traktowani mniej korzystnie niż analogiczni pracownicy (pisaliśmy niedawno: Czy po stażu trzeba zatrudnić), zatrudnieni w firmie na umowach na czas nieokreślony, tylko z tego powodu, że ich umowy są umowami na zastępstwo, chyba, że takie różnicowanie uzasadniają powody o charakterze obiektywnym (np. oczywistym jest, iż wysyłając pracowników na szkolenia pracodawca dobierał będzie tych, którzy mają umowy na czas nieokreślony, nie opłaca mu się bowiem szkolić pracowników, których umowy o pracę w niedługim czasie mają się zakończyć).

Poza powyższym pamiętać należy, iż pracodawca ma obowiązek informowania pracowników, zatrudnionych na czas określony albo czas zastępstwa o wolnych miejscach pracy w zakładzie pracy, w taki sposób, aby zapewnić im możliwość podjęcia zatrudnienia w oparciu o umowy na czas nieokreślony jak inni pracownicy. Sposób przekazywania informacji jest dowolny, w szczególności pracodawca może te informacje przekazywać poprzez wywieszanie ich w miejscach powszechnie dostępnych w zakładzie pracy (gazetki ścienne itp.).

Umowa o pracę na zastępstwo
Umowa o pracę na zastępstwo

Na zakończenie warto przytoczyć tezę wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-586/10, w którym trybunał orzekł, iż nawet w wypadku, gdy pracodawca na stałe potrzebuje osoby, która wykonuje obowiązki za pracowników przebywających np. na urlopach macierzyńskich czy wychowawczych (czyli potrzebuje osoby na stałe, ale w celu zastępowania innych osób), to nie musi z takim pracownikiem zawierać umowy na czas nieokreślony. Tymczasowe zapotrzebowanie na pracowników, którzy mają zastępować osoby nieobecne w pracy (pisaliśmy m.in. Nieobecność nieusprawiedliwiona), uzasadnia zawieranie z nimi kolejnych umów na czas zastępstwa. Sama okoliczność, iż firma musi zatrudniać pracowników w sposób powtarzalny, a nawet stale korzystać z osób zatrudnionych na zastępstwo, nie oznacza jeszcze, iż zawierając kolejne umowy na czas zastępstwa z tą samą osobą pracodawca narusza przepisy, zatrudniając tych pracowników na umowy czasowe, a nie na czas określony.

Podobne wpisy

17 komentarzy

  1. pracownik zastepuje pracownika x który wraca.ale idzie inny pracownik na dłuższe wolne i tegoż pracownika chcemy zastapić osobą któa zastepowała pracownika x. Umowa nowa czy wystarczy aneksem ?/

  2. Czy pracownik który ma umowę na zastępstwo powinien otrzymać wypowiedzenie o pracę w związku z powrotem osoby zastępowanej?czy powrót tej osoby jest jednoznaczny z ustaniem stosunku pracy osoby zastępującej?

    1. To zależy, co jest wpisane w umowie. Jeśli umowa jest zawarta od dnia xx.xx.xxxx do dnia powrotu zastępowanego pracownika, nie musi Pani jej wypowiadać – ona się rozwiązuje z dniem, w którym pracownik zastępowany wraca do pracy

  3. Dzień dobry.
    Mam zawartą umowę na zastępstwo do dn. 31 sierpnia 2020. Jest to praca w szkole (nauczyciel). Osoba, którą zastępuję przechodzi od września na emeryturę (informacja bezpośrednio od tego nauczyciela). Dodatkowo jedna z moich koleżanek (ten sam przedmiot nauczania) w sierpniu urodziła dziecko i idzie na roczny urlop rodzicielski. Czy dyrektor ma obowiązek poinformowania mnie o wolnych wakatach pomimo terminu wygaśnięcia mojej umowy?

    1. Dzień dobry

      Formalnie obowiązku nie ma, natomiast oczywiście z punktu widzenia praktyki Pani jest najlepszym kandydatem, bo zna już realia w tej szkole, ma już Pani pewną praktykę za sobą itp. Natomiast tu już wszystko zależy od tego, jak ma się kształtować polityka w zakresie zatrudnienia w szkole od nowego roku – czy będą jakieś zmiany, czy organ zarządzający placówką zostawi etaty itp. Najlepiej byłoby dowiedzieć się u źródła – proszę nie czekać na oficjalną informację, bo oni nie mają obowiązku np. na piśmie zaproponować Pani objęcia wolnego stanowiska.

    1. Dzień dobry

      Oczywiście – umowa na zastępstwo jest szczególnym rodzajem umowy na czas określony, a więc pełnoprawnej umowy o pracę. Ma Pani prawo do skorzystania z urlopu bezpłatnego w jej trakcie.

  4. Witam,
    Jestem zatrudniona na umowę na zastępstwo od 1.02.2015 roku do 24 maja 2019 roku. Osoba, którą zastępuje nie zamierza wracać do pracy. Czy kolejna moja umowa o pracę (już bez zastępstwa) będzie już na czas nieokreślony?

    1. Dzień dobry

      Co do zasady Pani umowa została zawarta na czas zastępstwa. Taka umowa jest szczególną formą umowy o pracę na czas określony. Natomiast trzeba pamiętać, iż umowa na zastępstwo „istnieje” jedynie pod warunkiem, że istnieje umowa zastępowanego pracownika. Jeśli ta umowa zastępowanego pracownika zostaje rozwiązana, traci sens samo zatrudnienie na zastępstwo i z reguły też zostaje rozwiązane. W Pani przypadku sugerowałbym dowiedzieć się po prostu u pracodawcy czy u kadrowej, co z Pani zatrudnieniem, jeśli wiadomo, że osoba zastępowana nie wróci. Natomiast nie wyklucza to, aby umowa, którą Pani otrzyma, była umową na czas określony, gdyż umowa na czas zastępstwa NIE WLICZA SIĘ do limitu 33 miesięcy zatrudnienia na czas określony. Nie można natomiast wykluczyć, że dostanie Pani umowę na czas nieokreślony, aczkolwiek obowiązku takiego pracodawca nie ma.

  5. Witam, jestem zatrudniona w urzędzie na umowę na zastępstwo od 18 października. W dniu dzisiejszym dowiedziałam się ze jestem w ciąży. Osoba którą zastępuje w styczniu/lutym urodzi i przejdzie na urlop macierzyński i następnie na wychowawczy. I teraz pytanie czy jeżeli urodzę to będzie mi przysługiwał urlop macierzyński ? Jeżeli osoba którą teraz zastępuje nie wróci do pracy ?

    1. Dzień dobry

      oczywiście, będzie Pani przysługiwał, jeśli umowa nadal będzie trwać. Umowa na zastępstwo jest pełnoprawną umową o pracę, ze wszystkimi tego konsekwencjami (prawami i obowiązkami pracownika). A nawet, gdyby Pani umowa rozwiązała się, to jako nie-pracownik nie ma Pani prawa do urlopu macierzyńskiego, ale zachowuje pełne prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres, za jaki jako pracownikowi przysługiwałby urlop macierzyński.

  6. Witam zostałam zatrudniona na umowę na zastepstwo jako nauczyciel pracuję już 5 miesiąc i w czerwcu pracownik który jest przeze mnie zastępowany urodzi i przejdzie na urlop macierzyński ja niestety dowiedziałam się że niestety umowe mam do końca maja bo wraca jakiś inny pracownik który był na zdrowotnym. Jestem troche zaskoczona bo etat pracownika będącego na urlopie zdrowotnym ma kto inny i moje godziny nie kolidują z tamtym etatem. Wiem że umowe na zastępstwo można wypowiedzieć w ciągu 3 dni. Ale czy w związku z tą sytuacją że pracownik którego nie zastępuję nie wraca – mam jakieś inne rozwiązania aby się uchronić. Czy wypowiedzenie to powinno mieć uzasadnienie dla mojej korzyści. Nie chciałabym mieć potem świadectwa pracy i rozwiązania za wypowiedzeniem bez uzasadnienia. Przy szukaniu następnej pracy i wysyłaniu aplikacji będzie to dość nie jasne i może wzbudzać niepokój u osób które nie znają mojej osoby ani sytuacji. Proszę o pomoc. Czy mogę jeszce coś zrobić. Jak najlepeij to rozegrać.

    1. Witam
      Rozwiązanie umowy o pracę na zastępstwo za wypowiedzeniem nie wymaga uzasadnienia. Oczywiście jeśli zastępowany przez Panią pracownik nie wraca, to Pani umowa powinna trwać do momentu jego powrotu, niemniej jednak pracodawca ma możliwość wręczenia Pani wypowiedzenia, skoro do pracy wraca jakiś inny pracownik, a z punktu widzenia pracodawcy ilość osób zatrudnionych byłaby nadmierna.
      Być może Karta Nauczyciela przewiduje inne rozwiązanie tej kwestii, ja opisałem, jak to wygląda z punktu widzenia kodeksu pracy.

  7. W szkole nauczyciele nie maja pełnego pensum – jedna z nauczycielek urodziła dziecko i przebywa od stycznia na macierzyńskim , jej godziny / 14 godzin/ przydzielono pozostałym zatrudnionym / 14/18, 21/22/ 15/18 itp./ Organ samorzadowy zatwierdził aneks do projektu . Pytanie : w jaki sposób na pismie przekazać nauczycielom te dodatkowe godziny – z kary Nauczyciela czyu zastępstwo z Kodeksu Pracy?

    1. Takie przekazanie powinno odbyć się w oparciu o przepisy Karty Nauczyciela. Umowa zastępstwa, opisana w kodeksie pracy, to formalnie nawiązanie nowego stosunku pracy. W opisanym przypadku nie wchodzi w grę zatrudnianie nowych osób, ale rozdzielenie godzin nauczyciela nieobecnego pośród pozostałych nauczycieli, więc umowa na zastępstwo nie jest konieczna.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *