Zasady udzielania urlopów wypoczynkowych

Przy udzielaniu urlopu w dni, które są dla pracownika dniami pracy, w wymiarze godzinowym odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu – jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy. Zasadę tę stosuje się także do pracownika, którego dobowa norma czasu pracy wynikająca z odrębnych przepisów jest niższa niż 8 godzin. Dotyczy to m.in. osób zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, których czas pracy nie może przekroczyć 7 godzin na dobę. W rezultacie tego dobową miarę urlopu wypoczynkowego trzeba skorygować do 7 godz. Identyczna zależność występuje w odniesieniu do pracowników służby zdrowia, gdyż dobowy wymiar czasu pracy dla poszczególnych grup zatrudnionych waha się od 5 godzin do 8 godzin. W przypadku pracownika zatrudnionego w systemie równoważnych norm czasu pracy dopuszczalne jest przedłużenie dobowej normy do 12 godzin. Jeżeli więc pracownik zwróci się z wnioskiem  o przyznanie urlopu na jeden dzień z wymiaru urlopu potrącić należy 12 godzin (czyli 1,5 dnia urlopu). Osoba wykonująca pracę w ramach norm równoważnych czasu pracy może świadczyć pracę w przedłużonym wymiarze dobowym (12 godzin), co jednakże musi być zrekompensowane krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w innych dniach (lub dniem wolnym). Może się zatem zdarzyć , że pracownik w ramach równoważenia norm czasu pracy będzie miał ustalony np. 6 godzinny dzień pracy. Pracodawca udzielając mu urlopu na cały dzień odejmuje z wymiaru urlopowego 6 godzin. Odstępstwem od ogólnej zasady stanowiącej, iż 1 dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy jest art.1542§4 Kp, zgodnie z którym udzielenie pracownikowi urlopu w dniu pracy w wymiarze godzinowym odpowiadającym części dobowego wymiaru czasu pracy jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy część urlopu pozostała do wykorzystania jest niższa od pełnego dobowego wymiaru w dniu na który ma być udzielony urlop. Przyjęcie zasady udzielania urlopu wypoczynkowego w wymiarze godzinowym oznacza, że podstawowy wymiar urlopu wynosi 160 godzin w przypadku prawa do 20-dniowego urlopu oraz 208 godzin w odniesieniu do 26-dniowego urlopu. Udzielając urlopu wypoczynkowego pracownikowi zatrudnionemu w niepełnym wymiarze czasu pracy również stosuje się zasadę godzinowego rozliczenia urlopu.

Plan urlopów

Stosownie do treści art. 163 §1 kp, urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów, ustalanym przez pracodawcę przy uwzględnieniu wniosków pracowników oraz konieczności zapewnienia normalnego toku pracy. Pracodawca nie ustala planu urlopów, jeżeli działająca u pracodawcy zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę, albo u  pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa. Pracodawca, który nie musi ustalać planu urlopów powinien jednocześnie określić termin urlopu dla danego pracownika, po uzgodnieniu tego z pracownikiem (w tym przypadku również uwzględnia się wnioski pracownika oraz konieczność zapewnienia normalnego toku pracy) Plan urlopów można określić na cały rok kalendarzowy, lub też na krótsze okresy (np. kwartał). Konstruując plan urlopów trzeba pamiętać, że ze względu na incydentalny charakter urlopu na żądanie części urlopu (4 dni w roku kalendarzowym) udzielanego pracownikowi w tym trybie nie uwzględnia się w planie urlopów. Plan urlopów podaje się do wiadomości pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy. Pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. W szczególnych okolicznościach regulacje kodeksowe dopuszczają możliwość przesunięcia terminu urlopu uprzednio ustalonego w planie urlopów i może to nastąpić:

  • na wniosek pracownika, umotywowany ważnymi przyczynami,
  • z inicjatywy pracodawcy wynikającej ze szczególnych potrzeb zakładu, przy czym  przesunięcie terminu urlopu w tym trybie musi być uzasadnione tym, że nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenie toku pracy.

Decyzja w zakresie przesunięcia terminu urlopu w każdym przypadku należy do pracodawcy. Istnieją sytuacje, w których pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym wcześniej terminie z powodu:

  • czasowej niezdolności do pracy,
  • odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
  • powołania na ćwiczenia wojskowe, albo na przeszkolenie wojskowe na czas do 3 m-cy,
  • urlop macierzyński

Może również dojść do tego, że pracownik pozbawiony jest możliwości kontynuowania rozpoczętego już urlopu z w/w przyczyn. Niezależnie od tego, czy urlop wypoczynkowy nie mógł być rozpoczęty, czy musi zostać przesunięty- pracodawca udziela pracownikowi niewykorzystany urlop  w terminie z nim uzgodnionym. Pracownik powinien niezwłocznie powiadomić pracodawcę- w sposób przyjęty w zakładzie o przyczynie i przewidywanym okresie występowania okoliczności uniemożliwiających kontynuowanie urlopu. Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie pracy wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczęcia urlopu. Przesłanki odwołania powinny być jasno określone w sposób nie budzący wątpliwości co do zasadności odwołania, muszą ponadto znajdować odzwierciedlenie w stanie faktycznym. Pracownik zobowiązany jest podporządkować się decyzji pracodawcy o odwołaniu z urlopu- w razie odmowy wykonania polecenia dotyczącego przerwania urlopu pracodawca ma prawo zastosować odpowiednie środki dyscyplinujące, z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia włącznie. Pracodawca ma obowiązek pokryć koszty poniesione przez pracownika pozostające w bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu. Pracownik powinien przedstawić stosowną dokumentację poświadczającą koszty podlegające zwrotowi (rachunki, dowody wpłat, bilety). W przeciwnym razie stosuje się uśrednione stawki określone w przepisach dotyczących zwrotu kosztów podróży służbowych.

Jeżeli pracownik nie mógł wykorzystać urlopu w terminie ustalonym w planie urlopów – urlopu należy udzielić najpóźniej do końca września następnego roku kalendarzowego. Obowiązek udzielenia urlopu w tym terminie nie obejmuje jednak czterodniowej części urlopu na żądanie. Rozpoczęcie przez pracownika urlopu przed upływem ostatniego dnia września jest równoznaczne z wykonaniem decyzji. Obowiązek wykorzystania urlopu do końca września roku następnego ma bezwzględnie obowiązujący charakter i brak realizacji kwalifikowany jest jako wykroczenie przeciwko prawom pracownika i podlega karze grzywny.

Pracodawca jest obowiązany udzielić pracownicy na jej wniosek- urlopu wypoczynkowego przypadającego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim (również ojcu wychowującemu dziecko, który korzysta z urlopu macierzyńskiego. Nie obowiązuje tutaj zasada udzielania urlopu zgodnie z planem urlopów, pracodawca nie może ponadto przesunąć daty rozpoczęcia urlopu na późniejszy termin uzasadniając to szczególnymi potrzebami.

Pracownik ma prawo złożyć pracodawcy wniosek o podzielenie urlopu wypoczynkowego na części. Pracodawca nie ma obowiązku zaakceptować wniosku, jeżeli jednak to uczyni przynajmniej jedna część odpoczynku powinna obejmować 14 kolejnych dni kalendarzowych.

Urlop na żądanie

Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu nie później niż w dniu rozpoczęcia urlopu. Zawiadomienie winno być dokonane możliwie jak najszybciej i pracownik ma prawo skorzystać z dowolnej formy zawiadomienia (telefon, fax, poczta elektroniczna).

Prawo do urlopu uzupełniającego

Pracownik, który wykorzystał urlop za dany rok kalendarzowy, a następnie uzyskał w ciągu tego roku prawo do urlopu w wyższym wymiarze – przysługuje urlop uzupełniający.

Okolicznościami powodującymi zwiększenie wymiaru urlopu są przede wszystkim

  • upływ okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu w wyższym niż dotychczasowy wymiarze (przekroczenie 10-letniego ogólnego okresu pracy),
  • ukończenie w okresie zatrudnienia nauki w szkole określonego rodzaju.

Prawo do urlopu uzupełniającego powstaje w dniu wystąpienia okoliczności wpływającej na podwyższenie wymiaru urlopu w danym roku kalendarzowym.

Poprzednia strona  |||  Powrót do menu głównego  |||  Następna strona